Zorg, mantelzorg en intimiteit

Als ik mijn man in bad help, uit bad help, hem afdroog, zijn nagels knip... dan ervaar ik dat als heerlijk moment van samenzijn. Als ik op het krukje naast zijn rolstoel zit om de sondevoeding via de PEG aansluiting in zijn maag te gieten, leg ik af en toe lekker mijn hoofd op zijn schouder. Onderwijl loopt de voeding gewoon door, zijn maag in, terwijl ook mijn hart gevuld wordt. Mantelzorg kan zoveel meer zijn dan alleen maar 'voor iemand zorgen'.


Warmte delen
Op vrijdag 7 november keek ik naar het TV programma 'MAX maakt mogelijk'. Het was de dag nadat de discussie over de kwaliteit van de verpleeghuiszorg in volle hevigheid was losgebarsten. In dat programma werd een echtpaar van ca. 90 jaar in de gelegenheid gesteld om weer een nacht samen te slapen. Hij was wegens fysieke problemen opgenomen in een verpleeghuis, zij woonde nog zelfstandig thuis, maar kon niet meer alleen voor hem zorgen. Het echtpaar had één wens... voor hun dood nog één nachtje samen in één bed, lekker tegen elkaar aan te slapen. Hij: "Ja zij heeft van die koude knietjes", zij: "Hij heeft van die lekkere warme billen." Hun hele huwelijk hadden ze lekker tegen elkaar aan gelegen. Je voelde het gemis...
Het programma maakte het mogelijk dat ze zelfs twee nachten lekker tegen elkaar aan konden kruipen. Je zag beelden van twee mensen zo dol op elkaar, zij met het hoofd op zijn schouder in bed. Ik zag Wim en mij daar liggen over 35 jaar, want wij doen dat net zo.


Nodig zijn
Ik moest denken aan dat moment vijf jaar geleden dat Wim op de Intensive Care lag. Ik zag het allemaal even niet zo zitten, mijn wereld was ook ingestort. Ik legde mijn hoofd naast zijn hoofd op zijn kussen, tussen de tubes en slangen. Ik huilde...  Wim kon niet spreken, niet bewegen, hij kon niks... maar ik werd helemaal rustig. Later vertelde hij me dat dat het moment was waarop hij zich besefte: 'Ik moet doorgaan, ze heeft me nodig'. Daar kan geen medicijn tegenop.


Sexualiteit
Vorige week ontmoette ik een man die vertelde hoe hij voor zijn ernstig demente vrouw in het verpleeghuis zorgde. Hij deed haar in bad. In het snoezelbad. Ze hadden hem uitgelegd hoe de tillift werkte en hij mocht haar zelf helpen. Hij vertelde hoe ze ontspande in dat bad. Hoe hij haar borsten streelde, hoe ze daar beiden van genoten. Haar gelukkige glimlach maakte hem gelukkig. Ondertussen is ze overleden en hij koestert deze momenten van intens geluk.


Moeder-dochter band
Toen mijn moeder enkele jaren geleden haar schouder had gebroken en zich niet alleen kon aan- en uitkleden vroeg ze mij of ik haar wilde helpen met douchen. Ik kon me niet herinneren mijn moeder ooit helemaal bloot te hebben gezien. Ik voelde enige schroom. Toch deed ik het. Ik had mij nog nooit zo dichtbij mijn moeder gevoeld.


Helende momenten
Bovenstaande voorbeelden geven voor mij de waarde weer van het voor je naaste mogen zorgen. Als een zorgmedewerker je komt wassen, is dat geen moment van intiem samenzijn. Als je al deze handelingen in handen legt van professionals ontneem je zowel mantelzorger als cliënt momenten van geluk, van intimiteit, van nabijheid. Momenten waar mensen jaren op kunnen teren, leermomenten, momenten van heling van beide kanten.


Ik vraag me af in hoeverre hier in de zorgplannen rekening mee wordt gehouden. In hoeverre er in instellingen ruimte wordt gemaakt voor 'helende momenten'. Momenten waar mensen zich opladen. Momenten waarop zorg geen zorg is maar liefde.



Reacties

  1. Mooi Cora.
    Na dertig jaar vooral geestelijke zorg verlenen aan mijn vrouw, zie ik de dingen niet altijd zoals jij ze beschrijft.
    Toch zijn er momenten, (als ze voorkomen is dit meestal midden in de nacht) dat we dwarsdoor tranen, soms door schreeuwen heen toch weer bij elkaar komen. Iets dat onmogelijk zou zijn als mijn vrouw 'opgeborgen' zou zijn...

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dag Cora,
    Wat mooi dat je hier aandacht voor vraagt! Met enige regelmaat geef ik trainingen aan professionals en vrijwilligers om aandacht te geven aan seksualiteit en seksuele intimiteit in mantelzorgrelaties. En wat me vaak opvalt is dat ze er vaak niet bij stilstaan dat zij hier een rol in kunnen spelen. Het is toch zo privé? Mensen praten er vast niet graag over..? Of in elk geval liever met iemand anders. Maar er is vaak helemaal niet iemand anders.
    Het is zo nodig om mantelzorgers 'een podium te bieden' om hun hart te kunnen luchten, te horen dat ze niet de enigen zijn die ergens mee worstelen. Dat is al een groot deel van de oplossing. En vervolgens zijn er vaak ook wel simpele oplossingen te bedenken voor concrete vragen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag Cora: hoe komt het toch dat veel mensen denken dat het leven ophoudt als dierbaren ziek worden. Dus erg goed dat je in de eerste alinea beschrijft dat liefde bergen kan slechten.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Hoi Cora. Volg je pas sinds kort. Maar met steeds meer belangstelling omdat ik met mijn man heb afgesproken dat ik de zorg voor hem om mij ga nemen. Dat doe ik nu al, maar zal steeds meer nodig worden. Hij heeft MSA, een progressieve neurologische ziekte. Mooi wat jij schrijft over lichamelijke intimiteit. Dat is voor ons ook erg waardevol. Dat willen we koste wat kost zo lang mogelijk houden. Mooi dat je dat benoemt. Want het is ongelooflijk belangrijk. Wij zijn er erg blij mee dat we via een PGB in de gelegenheid worden gesteld dat we samen dit proces kunnen doorlopen met alle moeilijke maar ook mooie momenten. Vriendelijke groet, sylvia musch

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Hoi Sylvia, leuk dat je me volgt. Waar vind ik jou? Ik heb even opgezocht wat MSA ongeveer inhoudt. Dat is nogal wat.... Fijn dat je in de gelegenheid bent voor hem te zorgen met een PGB. Het geeft ons veel rust om het zo te kunnen doen. Dat maakt het mogelijk te genieten van dat wat er is. Ook van de ruzies ;-) Ik wens je heel veel liefde, moed en geduld, Cora

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten